Η πόλη αποκαλούνταν από τους κατοίκους του Ντομπάς, μαρτυρική κι αυτό όχι τυχαία. Η Γκόρλαφκα ήταν η μεγαλύτερη πόλη κοντά στη γραμμή που διαχώριζε την περιοχή της αυτονομημένης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ από την υπόλοιπη ουκρανοκρατούμενη περιοχή και έγινε από την αρχή του πολέμου δέκτης μεγάλων και εκτεταμένων βομβαρδισμών, τόσο σε καίρια σημεία της, όσο και σε αμιγώς κατοικημένες περιοχές και στα γεμάτα ανθρώπους σπίτια.
Και καθώς η περιοχή μέχρι πρότινος διοικούνταν από το ουκρανικό κράτος, ο ουκρανικός στρατός ήξερε πολύ καλά πού να χτυπήσει, τόσο καλά όσο ένας Δήμος ξέρει σε ποια πλατεία έχει μπασκέτα και σε ποια παιδική χαρά. Γι’ αυτό τα χτυπήματα μπορούσαν να είναι ακριβή και καίρια.
Έτσι, σε μια ανεπτυγμένη βιομηχανικά περιοχή με πλούσιο ορυκτό πλούτο, χτύπαγαν τα σημεία που έπρεπε για να πλημμυρίζουν τις στοές των ορυχείων, έπλητταν σταθμούς ενέργειας, βιομηχανικές μονάδες, ακόμα και κεραίες τηλεπικοινωνίας. Γνώριζαν τη θέση κάθε σχολείου, νοσοκομείου, παιδικής χαράς, πλατείας, αγοράς, ακόμα και τα σημεία-ορόσημα των πόλεων, όπως την κεντρική εκκλησία της Γκόρλαφκα και όλα αυτά τα μετέτρεψαν σε στόχους και μάλιστα σε ώρες που γνώριζαν ότι θα προκαλούσαν πολλαπλά θύματα στον άμαχο πληθυσμό. Το ίδιο το Πανεπιστήμιο που επισκεπτόμουν είχε φανερά τα σημάδια των βομβαρδισμών και μια ολόκληρη πτέρυγα δεν λειτουργούσε.
Έκατσα στη μαρτυρική αυτή πόλη 3 μέρες, κάνοντας μια μικρή διάλεξη για την αρχαία ελληνική μυθολογία, σε νέους που είχαν πολλή όρεξη να ακούσουν και πολλές γνώσεις για να ρωτήσουν και να συζητήσουν. Έδειξα επίσης το ελληνικό αλφάβητο και κατάφερα να μάθουν όλα τα παιδιά να γράφουν το όνομά τους στα ελληνικά. Επισκέφτηκα τα μουσεία και την πινακοθήκη της πόλης, κοιμήθηκα στη φοιτητική εστία και έκανα μια μεγάλη βόλτα με τα πόδια στο κέντρο της πόλης, συνοδεία πάντα μιας καθηγήτριας. Από εκεί πήγα οδικά στην πόλη Ντονέτσκ, μια πανέμορφη πόλη που θα ευχόμουν να δω κάποια στιγμή σε ειρηνικές συνθήκες να ανθίζει σε όλο της το μεγαλείο, όπου συναντήθηκα με τον σύλλογο των ομογενών που ζούσαν σε εκείνη τη μεριά του Ντομπάς και διατηρούσαν και λειτουργούσαν ακόμα και μέσα στις συνθήκες του πολέμου σχολή εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας για τα παιδιά των ομογενών, αλλά και για όποιον ήθελε να μάθει ελληνικά. Επισκέφτηκα τον πρόσφατο, τότε, τάφο του ήρωα της περιοχής Μοτορόλα, επικεφαλής της ομάδας που υπερασπίστηκε το αεροδρόμιο του Ντονέτσκ από τις επιθέσεις του ουκρανικού στρατού. Το αεροδρόμιο δεν έπεσε ποτέ στα χέρια των αντιπάλων, ο ουκρανικός στρατός όμως το βομβάρδισε μέχρι που το ισοπέδωσε εντελώς, αποκόβοντας την περιοχή από τον έξω κόσμο. Η ομάδα είχε το όνομα «Σπάρτα μπαταγιόν» προς τιμή της αρχαίας Σπάρτης και ο Μοτορόλα είχε σκοτωθεί σε δολοφονική επίθεση με βόμβα σε παγιδευμένο κτίριο. Ήταν η αρχή μιας σειράς παρόμοιων επιθέσεων που στοίχισε τη ζωή σε πολλά από τα ηγετικά στελέχη της περιοχής με αποκορύφωμα τη δολοφονία του ίδιου του εκλεγμένου πρωθυπουργού της Λ.Δ. του Ντονέτσκ, Αλεξάντερ Ζαχαρτσένκο, 2 χρόνια μετά.
Η επίσκεψη έγινε με κύριο σκοπό την επικοινωνία με έναν κόσμο που αναγκάζονταν να ζει αποκλεισμένος και σε έναν διαρκή πόλεμο, άγνωστον στους περισσότερους. Κι αυτός ήταν και ο λόγος που αποδέχτηκα να κάνω ένα ταξίδι που είχε προφανείς κινδύνους. Γιατί καταρχήν δεν πίστεψα ποτέ στις πολιορκίες (ή κυρώσεις και αποκλεισμούς όπως τις ονομάζουμε στις μέρες μας), που όσο πιο μακρόχρονες είναι τόσο πιο πολύ ξεφεύγουν από κάθε στρατιωτική έννοια της λέξης και μετατρέπονται σε εργαλεία πολιτικής με σκοπό την επιβολή μέσω της μαζικής εξόντωσης. Και δεύτερον γιατί ήθελα να γνωρίσω τους ανθρώπους που αποφάσισαν, ακόμα και με τόσο βαρύ τίμημα, να παλέψουν ενάντια στον φασισμό.
Το πρώτο που μου έκανε εντύπωση ήρθε όσο ήμουν ακόμα στο Ροστόφ της Ρωσίας, απ’ όπου θα έπρεπε να ταξιδέψω για το Ντομπάς οδικώς. Έφτασα με ένα ταξί στο ΚΤΕΛ της περιοχής και βρέθηκα σε έναν σταθμό λεωφορείων (κάτι σαν το ΚΤΕΛ του Κηφισού) που είχε γραμμές και συνεχή συγκοινωνία με όλες τις γύρω περιοχές τόσο με άλλες πόλεις της Ρωσίας, αλλά και με πόλεις της Ουκρανίας και πόλεις των αυτονομημένων περιοχών του Ντομπάς. Ένας μεγάλος ηλεκτρονικός πίνακας διακοσμούσε την κεντρική αίθουσα του σταθμού, στον πίνακα έβλεπες τον χάρτη της ευρύτερης περιοχής, ενώ λαμπάκια που αναβόσβηναν έδειχναν ποιο δρομολόγιο και προς τα πού θα φύγει σε πόση ώρα και έκανε εύκολο ακόμα και για μία ξένη σαν εμένα, χωρίς γνώση της ρωσικής γλώσσας, να το δει αυτό καθαρά. Και ένα σωρό κόσμος πήγαινε κι ερχόταν σαν σε μια καθημερινή ρουτίνα, που σε έκανε να νιώθεις ότι εδώ τα σύνορα ήταν απλώς μια περιττή γραμμή που πρόσθετε κάποιες παραπάνω δυσκολίες, αλλά σε τίποτα δεν μπορούσε να αλλάξει την αίσθηση της κοινής ζωής που αυτοί οι άνθρωποι είχαν χτίσει επί αιώνες.
Τα επίγεια ταξίδια (είτε με τρένο είτε με λεωφορείο), σου προσφέρουν πάντα μια πολύ καλή εικόνα της ζωής στην περιοχή που ταξιδεύεις. Το ταξίδι κράτησε πολύ περισσότερες ώρες απ’ ότι θα δικαιολογούσε η απόσταση που διανύσαμε λόγω των αλλεπάλληλων ελέγχων στα σύνορα και τα διάφορα φυλάκια, μεγάλων καθυστερήσεων (που δεν κατάλαβα σε τι οφείλονταν, αλλά οι γύρω μου πρέπει να ήξεραν γιατί κανείς δεν διαμαρτύρονταν) και του δρόμου που απ’ όταν μπήκαμε στο Ντομπάς, ήταν γεμάτος τρύπες από οβίδες. Όμως το δεύτερο που μου έκανε εντύπωση το είδα όταν έφτασα στο Πανεπιστήμιο. Καθώς κατευθυνόμουν στο γραφείο της Κοσμήτορα της Σχολής της οποίας ήμουν καλεσμένη, περάσαμε από μια αίθουσα που ήταν καταστραμμένη από έναν πρόσφατο βομβαρδισμό. Την πρώτη μέρα που είδα την αίθουσα η καταστροφή ήταν εκτεταμένη: τα τζάμια όλα σπασμένα, με τα παράθυρα να καλύπτονται από φύλλα πλαστικού που έτριζαν χαρακτηριστικά κάθε φορά που φύσαγε αέρας, γεμάτη με πεσμένους σοβάδες και κάποια κατεστραμμένα τραπέζια μαζεμένα σε μια άκρη. Ήταν Δευτέρα όταν έφτασα και κάποιοι εργάτες είχαν ξεκινήσει ήδη τις επιδιορθώσεις. Η τελευταία μέρα μου στο Πανεπιστήμιο ήταν την Τετάρτη, μόλις δυο μέρες μετά και περνώντας για τελευταία φορά μπροστά από την αίθουσα, κοίταξα με περιέργεια. Στα παράθυρα ήταν κιόλας περασμένα καινούρια τζάμια, είχαν επιδιορθωθεί όλες οι άλλες ζημιές και οι εργάτες είχαν αρχίσει να βάφουν. Έτσι κάπως έμοιαζε να είναι όλη η ζωή εκεί, οι άνθρωποι συνεχώς έχτιζαν αυτά που οι βομβαρδισμοί γκρέμιζαν, σε μια συνεχή μάχη που έμοιαζε αέναη και μου θύμισε τον αρχαίο μύθο της Λερναίας Ύδρας.
Το τρίτο που μου έκανε εντύπωση από αυτό το ταξίδι, το συνάντησα ωστόσο αργότερα, όταν πια είχα επιστρέψει στην Ελλάδα. Μια μέρα με πήρε τηλέφωνο ένας φίλος που μιλάει πολύ καλά τα ρωσικά, καθώς είχε σπουδάσει στη Σ. Ένωση και μου ανακοίνωσε ότι πλέον είχα περάσει κι εγώ στη.. μαύρη λίστα των καταζητούμενων από τους νεοναζί της Ουκρανίας και μου έστειλε και το link για να με «καμαρώσω». Πράγματι στην ιστοσελίδα των νεοναζί, στο σημείο που αναρτούν κάθε τόσο τους «εχθρούς» (κατά τη γνώμη τους) της Ουκρανίας, με σκοπό να δημοσιοποιηθούν τα στοιχεία τους και να γίνουν έτσι στόχος «εκδίκησης», ήταν αναρτημένη η φωτογραφία μου (παρμένη από το προφίλ μου στο φβ) μαζί με όλα μου τα στοιχεία, χαρακτηρισμένη σαν «συνεργός τρομοκρατών». Αυτό σήμαινε ότι αν ποτέ πατούσα το πόδι μου στην Ουκρανία, κινδύνευα από την οργή των οργανωμένων ναζί, αλλά ακόμα και από δίωξη των αρχών, καθώς στην Ουκρανία ίσχυε ήδη νόμος που τιμωρούσε με ποινή φυλάκισης όσους πολεμούσαν στο πλευρό των αυτονομιστών, αν και η μόνη επαφή με μάχη που είχα στο ταξίδι μου ήταν οι εκρήξεις που ακούγονταν καθαρά τόσο στην Γκόρλαφκα, αλλά ακόμα και στην πόλη του Ντονέτσκ, ιδίως τις νύχτες και αυτό με έκανε να καταλάβω ότι η αρχαία ελληνική μυθολογία θα μπορούσε να θεωρηθεί επικίνδυνο όπλο στους απίστευτους καιρούς που ζούμε.
ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ..
Τα έξι χρόνια που μεσολάβησαν από εκείνο το ταξίδι, ο πόλεμος παρέμεινε σχεδόν το ίδιο άγνωστος, δυστυχώς. Στα κεντρικά δελτία, στα άρθρα, στις γεωπολιτικές αναλύσεις έβρισκες ελάχιστες αναφορές, σπάνια και σποραδικά. Τι άλλαξε σε αυτά τα χρόνια; Μέσα στην Ουκρανία ο τότε Πρόεδρος Ποροσένκο, δηλωμένος φιλοναζί ο ίδιος, καταποντίστηκε στις εκλογές και εκλέχτηκε ο Ζελένσκι, σκορπώντας υποσχέσεις για ειρήνευση στην Ανατολική Ουκρανία, εκδημοκρατισμό στη χώρα και καλή γειτονία. Υποσχέσεις που, ακολουθώντας το παράδειγμα των δυτικών πολιτικών ταγών, αθέτησε σχεδόν αμέσως μόλις μπήκε στο αξίωμα: η συμφωνία του Μινσκ για ειρήνευση πετάχτηκε στο καλάθι των αχρήστων, οι βομβαρδισμοί και οι επιθέσεις στην περιοχή συνεχίστηκαν απρόσκοπτα, οι νεοναζί έγιναν μέλη του υπουργικού του συμβούλιου και ο στρατός συνέχισε απροκάλυπτα να δρα μαζί με τα αζοφικά νεοναζιστικά τάγματα, ενώ η «καλή γειτονία» μεταφράστηκε σε επιδίωξη περικύκλωσης της Ρωσίας με ΝΑΤΟϊκές βάσεις γεμάτες όπλα σταλμένα από την άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Όμως τις τελευταίες μέρες όλα άλλαξαν, έτσι όπως πάντα ο πόλεμος επιταχύνει δραστικά τις διαδικασίες. Δεν είναι μόνο ότι έγινε ολοφάνερος και κεντρικό σημείο συζήτησης ένας πόλεμος που κρατιόταν επιμελώς στο σκοτάδι επί 8 ολόκληρα χρόνια, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη φάνηκε να αλλάζει μέσα σε λίγες μέρες, ώρες θα έλεγε κανείς και μάλιστα ακόμα πριν ξεκινήσει η επίθεση των ρωσικών δυνάμεων στο ουκρανικό έδαφος. Είναι σίγουρα ακόμα νωρίς για τελικές αποτιμήσεις και εκτιμήσεις, ωστόσο μια σειρά από μέχρι πρότινος δεδομένα, έχουν πλέον οριστικά ανατραπεί.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), που εμφανίζονταν ως ο πανίσχυρος μηχανισμός δημιουργίας και ελέγχου καταστάσεων στην ευρωπαϊκή ήπειρο, στάθηκε εντελώς ανίκανη να παίξει ρόλο στις εξελίξεις. Η πολιτική ελίτ της ΕΕ αμήχανη, απέδειξε μόνη της έγνοια τη ΝΑΤΟϊκή της προσήλωση και μοναδικό της επίτευγμα τη δήλωση της κυβέρνησης των ΗΠΑ ότι διατηρήθηκε η «ενότητα της Δύσης», αφήνοντας τους λαούς της Ευρώπης να αναρωτιόνται, πώς γίνεται μια «ενότητα» να διαλύει κυριολεκτικά μια ολόκληρη ήπειρο. Ενώ το ΝΑΤΟ από τη μεριά του, από μηχανισμός για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ευρώπη, γίνεται άλλη μια φορά η αιτία και το φυτίλι που θα φέρει τον πόλεμο μέσα στην καρδιά της. Άλλη μια φορά, όχι η πρώτη όπως διατείνονται συνεχώς τα φιλοπόλεμα, φιλοΝΑΤΟϊκά κανάλια, με περισσό θράσος, ακόμα και στη χώρα μας. Μπορούμε με άνεση να μετρήσουμε τρεις φορές που ο πόλεμος ήρθε στην Ευρώπη από το ΝΑΤΟ: Η πρώτη ήταν με το κυπριακό, όπου δύο ΝΑΤΟϊκές χώρες (Ελλάδα και Τουρκία) έφτασαν σε πολεμική αναμέτρηση στο έδαφος της Κύπρου. Η δεύτερη με τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία και τους ανελέητους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς και η τρίτη η τωρινή. Ο χαρακτήρας της ΝΑΤΟϊκής συμμετοχής, ενδεικτικό της ίδιας της πορείας και κατάστασης της συμμαχίας. Στην πρώτη περίπτωση ανάμεσα σε δύο ΝΑΤΟϊκές χώρες, με το ΝΑΤΟ να παίζει μόνο του μέσα στο γήπεδό του και να έχει τον απόλυτο έλεγχο των εξελίξεων, φέρνοντας στην Ευρώπη τη διαίρεση. Στη δεύτερη, επιλέγοντας τον πιο ανίσχυρο αντίπαλο, σε μια αναίτια και περιττή επίδειξη δύναμης, δημιουργώντας ελεγχόμενες εστίες αντιπαράθεσης, έντασης και σύγκρουσης στην Ευρώπη. Και τώρα εμφανίζεται σαν ένας εν δυνάμει παίκτης που ζητάει μόνο να πάρει, χωρίς να έχει τίποτα να προσφέρει και προσδοκώντας μια τεραστίων διαστάσεων κρίση στην ήπειρο.
Στην Ελλάδα, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, χρειάστηκε να μεσολαβήσουν τα Δεκεμβριανά με χιλιάδες θύματα στην Αθήνα και ένας εμφύλιος 2,5 χρόνων που αγκάλιασε όλη τη χώρα για να φτάσουμε στο μετεμφυλιακό κράτος, όπου οι ταγματασφαλίτες, πρώην συνεργάτες των ναζί, όργωναν πόλεις και ύπαιθρο βασανίζοντας και σκοτώνοντας άμαχους, όχι απλά με την ανοχή, αλλά και με τη στήριξη των μεγάλων δυτικών μας συμμάχων, που αργότερα τους βοήθησαν να ενσωματωθούν και στον επίσημο κρατικό μηχανισμό ή τους εκμεταλλεύτηκαν βοηθώντας τους να διατηρούνται και να καθορίζουν την πολιτική ζωή της χώρας με το λεγόμενο «παρακράτος».
Αυτό που στη φτωχή Ελλάδα των μέσω του 20ου αι. χρειάστηκε την ωμή ξένη παρέμβαση, έναν εμφύλιο και χρόνια για να εκδηλωθεί και να φουντώσει, στην Ευρώπη του 21ου αι. έγινε μέσα σε μερικές ώρες. Κι έτσι ξυπνήσαμε ένα πρωί με μαύρο σε τεράστια διεθνή κανάλια (SPUTNIK, RT) και τις γελοίες εξαγγελίες της Μενδώνη για απαγόρευση ακόμα και του Τσαϊκόφσκι και της Λίμνης των Κύκνων. Χρόνια κυνηγητών, εξοριών, αγώνων, ακόμα και εξεγέρσεων (Πολυτεχνείο), μέχρι και πρόσφατων τεράστιων κινητοποιήσεων (μαύρο της ΕΡΤ), χάθηκαν μέσα σε έναν κουρνιαχτό αλαλαγμών και υστερικών κραυγών. Η «δημοκρατική» Ευρώπη, που για 8 χρόνια είχε γυρίσει την πλάτη της και έκανε πως δεν έβλεπε τι γίνεται στην Ουκρανία, γύρισε θριαμβευτικά και με μια εντυπωσιακή κίνηση (ή με σειρά εντυπωσιακών κινήσεων), άνοιξε την καρδιά της και αγκάλιασε… τα πιο μαύρα φασιστικά στοιχεία. Αυτούς που δεν δίστασαν να καίνε ζωντανούς εργαζόμενους, να βιάζουν χωρικές, να βομβαρδίζουν σχολεία, να στραγγαλίζουν έγγυες γυναίκες, να απαγορεύουν διαλέκτους του ίδιου τους του πληθυσμού, του ίδιου τους του λαού και όχι μιας ομάδας, μιας μειονότητας, αλλά τεράστιων μαζών του πληθυσμού της Ουκρανίας. Και μάλιστα σε μια στιγμή που έχουν μαζέψει γύρω τους ορδές από αντίστοιχα στοιχεία από όλο τον κόσμο, ακόμα και από τη Ν. Αφρική ξεκίνησαν και πήγαν «εθελοντές» με την κορδέλα του απαρτχάιντ στο μπράτσο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η «δημοκρατική» Δύση συμπλέει με τα πιο σκοτεινά και συντηρητικά στοιχεία, ειδικά οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα «πατήσει» πάνω σε αυτή την τακτική. Από τις χούντες και τα πραξικοπήματα του δεύτερου μισού του 20ου αι. στη Λ. Αμερική, αλλά και την Ευρώπη (βλ. Φράνκο, Πινοσέτ και εμάς στην Ελλάδα), μέχρι και ομάδες όπως οι Ταλιμπάν στα τέλη του 20ου και στις αρχές του 21ου αι. οι ΗΠΑ στήριξαν, χρηματοδότησαν, υποκίνησαν, συνεργάστηκαν σε πλείστες περιπτώσεις με φασιστικά και φονταμενταλιστικά στοιχεία, με τις μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες να ανέχονται, να σιγοντάρουν, να ακολουθούν ή και να συμπράττουν με αυτή την τακτική. Ούτε ότι αυτή τη φορά τα γεγονότα γίνονται στην καρδιά της Ευρώπης είναι αυτό που δίνει μια εντελώς καινούρια διάσταση στην κατάσταση.
Τις ενέργειές τους αυτές μέχρι τώρα οι ΗΠΑ τις δικαιολογούσαν κάτω από το μότο ότι κάθε δυνατή χώρα πρέπει να έχει σχέσεις όπου και με όποιον μπορεί για να διαφυλάττει και να προασπίζει τα συμφέροντά της, συμφέροντα τα οποία προσπαθούσαν να συνταυτίσουν προπαγανδιστικά με αξίες όπως δημοκρατία, ελευθερία, ασφάλεια για να κάνουν, εικονικά έστω, παγκόσμια ανεκτές τις κινήσεις τους. Και ενώ παλιότερα αυτές οι κινήσεις κατάφερναν να τους εξασφαλίσουν, αποικιακά καθεστώτα και το ξεζούμισμα των πλουτοπαραγωγικών πηγών και του ανθρώπινου δυναμικού των χωρών που έπεφταν στα χέρια τους, ή έστω την εξάπλωση της στρατιωτικής, πολιτικής και οικονομικής κυριαρχίας τους, καθώς οι δεκαετίες περνούσαν η τακτική αυτή απόφερε μόνο ένα διευρυμένο χάος, που ακόμα και οι ίδιες οι ΗΠΑ αδυνατούσαν να ελέγξουν και να αξιοποιήσουν, το πρόσφατο παράδειγμα του Αφγανιστάν είναι από τα πιο αποκαλυπτικά αυτής της κατάστασης.
Το καινούριο στην κρίση που έχει δημιουργηθεί γύρω από την Ουκρανία είναι ότι οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους, για πρώτη φορά, δεν ήρθαν απλά να συναντήσουν ακραίες δυνάμεις, τις δημιούργησαν από την αρχή, με ένα σχέδιο που μελέτησαν, εφάρμοσαν προσεκτικά και το επέβαλαν ανενόχλητες για πάνω από 8 χρόνια. Η φασιστική έξαρση στην Ουκρανία είναι από την αρχή δημιούργημα των πιο σκοτεινών οικονομικών και πολιτικών ελίτ των ΗΠΑ και της Δύσης. Και τώρα, που φτάνουμε στην ολοκλήρωση του φαινομένου, έχουμε για πρώτη φορά την πλήρη και απροκάλυπτη ΣΥΝΤΑΥΤΙΣΗ της Δύσης και του νεοφιλελεύθερου ιμπεριαλιστικού μοντέλου με τον φασισμό.
ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ
Αυτό δεν έγινε βέβαια μέσα σε μια στιγμή. Δεν είναι τυχαίο ότι το νεοφιλελεύθερο μοντέλο πρωτοεφαρμόστηκε στη χούντα του Πινοσέτ, μια από τις πιο αιματοβαμμένες, σκληρές και μακρόχρονες φασιστικές χούντες που γνώρισε η ανθρωπότητα. Μετά τις αλλαγές στις πρώην σοσιαλιστικές ευρωπαϊκές χώρες, ο χορός ξεκίνησε για τα καλά. Το τέλος του 20ου αι. σημαδεύτηκε από τις θεωρίες για το αειφόρο της ανάπτυξης του δυτικού μοντέλου, την ανάγκη επιβολής του και τη θεωρία της σύγκρουσης πολιτισμών Δύσης και Ανατολής. Και ο 21ος αι. ξημέρωσε με τη Νέα Τάξη Πραγμάτων και τις εκστρατείες των «παράπλευρων απωλειών» των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη Μ. Ανατολή. Αυτό που είχε ήδη λήξει από τους περσικούς πολέμους της αρχαιότητας και την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου ή έστω με τις μεγάλες σταυροφορίες εναντίον του Βυζαντίου, ήρθε άλλη μια φορά να χτυπήσει σαν φτιασιδωμένος αρχέγονος εφιάλτης την πόρτα της ανθρωπότητας.
Η τεράστια οικονομική κρίση του ’08 ωστόσο, ήρθε να δείξει τη ματαιότητα και πλήρη ανικανότητα ενός μοντέλου που ήδη έφευγε και η πανδημία του ’20 να επισφραγίσει το πλήρες ξεπέρασμά του. Και αυτό που ο Μ. Αλέξανδρος είδε από εκείνη την τόσο πρώιμη εποχή σταματώντας τις εκστρατείες και προχωρώντας σε γάμους με τοπικές πριγκίπισσες, σηματοδοτώντας έτσι τη μεταπήδηση από τη σύγκρουση και την επιβολή στη συνεργασία και την αποδοχή, έχει γίνει πια κοινή συνείδηση της ανθρώπινης κοινωνίας. Όχι όμως και των ιμπεριαλιστικών οικονομικών ελίτ που ακόμα, δυστυχώς, τιθασεύουν τα πολιτικοστρατιωτικά κατεστημένα της Δύσης.
Η πολιτική των μονομερών κυρώσεων και των μακρόχρονων αποκλεισμών, εθνών ολόκληρων, είναι το πιο χτυπητό παράδειγμα αυτής της αντίληψης. Οι μονομερείς κυρώσεις δεν είναι κάτι καινούριο στη σύγχρονη ιστορία. Κλείνουν μάλιστα πάνω από αιώνα, αν ξεκινήσουμε να μετράμε από τις κυρώσεις που επέβαλε το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) το 1918 στην τότε νεαρή Σ. Ένωση, στα πρώτα χρόνια της γέννησής της και ενώ η χώρα είχε ανοιχτές ακόμα τις μεγάλες πληγές της από τον Α΄ ΠΠ. Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίες του ’80 ωστόσο (δηλαδή όσο υπήρχε το ενιαίο σοσιαλιστικό στρατόπεδο), οι κυρώσεις δρούσαν αρκετά αποσπασματικά, καθώς είχαμε τη συνύπαρξη δύο εντελώς διαφορετικών οικονομικών μηχανισμών, με ξέχωρους θεσμούς και διαδικασίες, που βεβαίως συνυπήρχαν, είχαν σημεία τομής και συχνά επηρέαζαν βαθιά ο ένας τον άλλον, ωστόσο δεν έπαυαν να έχουν ανεξάρτητες δομές, κάτι που έκανε τις κυρώσεις να μοιάζουν περισσότερο με πολιτική δήλωση
Στις δύο δεκαετίες που έχουμε ήδη διανύσει στον 21ο αι. ωστόσο, οι κυρώσεις παίζουν τελείως διαφορετικό ρόλο. Αφενός γιατί πλέον επιβάλλονται σε ένα ενιαίο χρηματοοικονομικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να είναι πολύ πιο δύσκολο για τις πληττόμενες χώρες να τις ξεπεράσουν. Και αφετέρου γιατί η επιβολή κυρώσεων έχει πάρει χαρακτήρα χιονοστιβάδας. Σήμερα το 1/5 των χωρών-μελών του ΟΗΕ, που μάλιστα καλύπτουν πάνω από το 1/3 του πληθυσμού της γης, δέχονται σοβαρές μονομερείς οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ σε συνεργασία με την ΕΕ στις πλείστες των περιπτώσεων. Δηλαδή πάνω από το 1/3 της ανθρώπινης κοινωνίας δέχεται μια ετσιθελική επίθεση, με σκοπό την επιβολή και πλήρη υποταγή στη Δύση. Αν σε αυτές τις χώρες προσθέσουμε και τις χώρες που, λόγω της χαμηλής οικονομικής τους ανάπτυξης, είναι έτσι κι αλλιώς αναγκασμένες να δρουν κυριολεκτικά κάτω από τις εντολές των ισχυρών της Δύσης και ακόμα τις χώρες εκείνες που μέσω του ΔΝΤ ή μέσω των ίδιων των μηχανισμών της ΕΕ (π.χ. Ελλάδα) δέχτηκαν, κυρίως μετά την κρίση του ’08, τα περίφημα μνημόνια τα οποία στην κυριολεξία σάρωσαν τις οικονομίες τους, τότε οι αριθμοί προδίδουν έναν κόσμο στον οποίο οι οικονομικές ελίτ της Δύσης, μέσα από τον χειρότερο οικονομικό πόλεμο που έχει γνωρίσει μέχρι τώρα η ανθρωπότητα, επιβάλλονται με την απόλυτη βία πάνω στη συντριπτικά τεράστια πλειοψηφία της ανθρωπότητας.
Πώς αυτό μεταφράζεται για τους λαούς των ίδιων των αναπτυγμένων δυτικών κρατών μπορούμε να το δούμε και στα επίσημα δικά τους στοιχεία όταν, για να πάρουμε μόνο ένα παράδειγμα, χαρακτηριστικό όμως της κατάστασης που επικρατεί, στο ίδιο το ΗΒ ο βιομηχανικός τομέας αγγίζει μόλις το 8,5% του ΑΕΠ της χώρας. Τι φέρνει λοιπόν αυτό το απίστευτο τίμημα που πληρώνουν οι λαοί της γης; Όχι την αειφόρο ανάπτυξη που υπόσχονταν οι νεοφιλελεύθεροι ιδεολογισμοί, αλλά την εξάπλωση της διαφθοράς και του παρασιτισμού στα «ανεπτυγμένα» κράτη της αυτοκρατορικής Δύσης. Ταυτόχρονα η πολιτική και στρατιωτική βίαιη επιβολή της Δύσης, είναι αυτονόητη σε όποιον ζει σε αυτό τον πλανήτη και η πλήρης ομοφωνία των ΜΜΕ στα μεγάλα ζητήματα και γεγονότα, ακόμα και στα μεγάλα ψέματα, είναι από μόνη της ικανή να το αποδείξει αυτό. Το πάντρεμα των οικονομικών και των πολιτικών κυρώσεων με αφορμή την κρίση στην Ουκρανία αποδεικνύει με τον πιο ισχυρό τρόπο ότι το νεοφιλελεύθερο ιμπεριαλιστικό μοντέλο δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία και την ανάπτυξη και η ταύτισή του με τον επίσημο ναζισμό είναι απλώς το απόλυτο ξεγύμνωμά του, αλλά και το τελευταίο σκαλί που θα κατέβει.
ΠΟΛΥΠΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Πέρα όμως από τον ετσιθελισμό ακόμα και την όποια δύναμη των επιβολέων, υπάρχει και η ζωή. Ο πολυπολικός κόσμος δεν είναι απλώς μια αναγκαιότητα, μα μια απτή πραγματικότητα στην οποία ήδη πορευόμαστε και είναι ένας κόσμος σύνθετος, τουλάχιστον όσο και ο όρος που τον περιγράφει. Καθώς οι παίκτες μπαίνουν στην παγκόσμια σκακιέρα απαλλαγμένοι από τα παλιά δεσμά τους, ξεπροβάλουν συνεχώς αντιθέσεις, αντιπαραθέσεις, ακόμα και συγκρούσεις. Ο ιμπεριαλισμός μέσα από τους μηχανισμούς επιβολής που διαθέτει προσπαθεί ακριβώς να εκμεταλλευτεί αυτές τις αντιθέσεις για να προκαλέσει χάος και καταστροφή, που όπως φαίνεται είναι και το μόνο που μπορεί πλέον να προσφέρει. Γι’ αυτό ο όρος που ακούμε τελευταία να επαναλαμβάνεται σαν την καινούρια δικαιολογία των εκπροσώπων της Δύσης είναι η αυτοδιάθεση των λαών.
Είναι πράγματι αστείο αν σκεφτεί κανείς ότι όταν χρησιμοποιούσε ο Λένιν αυτόν τον όρο (κάπου 100 χρόνια πριν), οι τότε εκπρόσωποι του ιμπεριαλισμού και άμεσοι πρόγονοι των σημερινών, τον κατηγόρησαν, τον λοιδόρησαν και για πολλά χρόνια έκαναν τα πάντα για να αποπέμψουν τον όρο από την παγκόσμια πολιτική σκηνή και διπλωματία. Θα μπορούσε κανείς να πει βέβαια ότι ίσως είναι σημείο προόδου ότι σήμερα τον ακούμε να επαναλαμβάνεται από επίσημα χείλη εκπροσώπων του νεοφιλελεύθερου ιμπεριαλιστικού μοντέλου. Είναι όμως δυστυχώς μόνο για να τον παρωδήσουν, χρησιμοποιώντας μια τόσο μεγάλη αξία, με τόσο χαλεπά κίνητρα και αποτελέσματα. Ακριβώς όπως χαρακτήρισαν πορτοκαλί επανάσταση το πραξικόπημα του Μεϊντάν το 2014 στην Ουκρανία, ακριβώς όπως οι χουντικοί συνταγματάρχες το 1967 στην Ελλάδα χαρακτήρισαν επανάσταση το απριλιανό πραξικόπημά τους.
Με τη λογική των ιμπεριαλιστών, η είσοδος της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ονομάστηκε δικαίωμα αυτοδιάθεσης, αλλά όχι η απόφαση του λαού της Κριμαίας να επανενωθεί με τη Ρωσία. Δηλαδή, η βούληση του λαού της Κριμαίας, που εκφράστηκε με ένα καθόλα νόμιμο δημοψήφισμα, σύμφωνο με το σύνταγμα και της Ουκρανίας, στο οποίο συμμετείχε το 97% του πληθυσμού της περιοχής και με ποσοστό πάνω από 93% αποφάσισε την επανένωση με τη Ρωσία όχι μόνο δεν είναι δικαίωμα αυτοδιάθεσης, αλλά αιτία για πλήρη απομόνωση της Κριμαίας και κήρυξη εμπορικού πολέμου στη Ρωσία, επειδή δέχτηκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, με επιβολή μονομερών κυρώσεων, ρωσοφοβικό κλίμα και επιδίωξη πολιτικής της απομόνωσης. Ενώ χαρακτηρίζεται αμέσως σαν αυτοδιάθεση η επιλογή της φασιστικής κυβέρνησης του Κιέβου να βάλει τη χώρα στο ΝΑΤΟ.
Πέρα από κάθε άλλη σύγκριση, το ΝΑΤΟ φορέας αυτοδιάθεσης των λαών. Το ΝΑΤΟ που δεν ανέπτυξε τον στρατό καμίας ευρωπαϊκής χώρας, αλλά αντίθετα γέμισε την Ευρώπη με αμερικανικές βάσεις. Το ΝΑΤΟ που παρέσυρε πολλάκις τις ευρωπαϊκές χώρες σε εκστρατείες στη Μ. Ανατολή, ενώ καμία απόφαση δεν είχαν πάρει για να τις ξεκινήσουν και η μόνη δικαιολογία συμμετοχής τους ήταν «οι υποχρεώσεις μας στη συμμαχία». Το ΝΑΤΟ που χρησιμοποίησε το έδαφος των ευρωπαϊκών χωρών για αεροδιάδρομο των αμερικανικών αεροσκαφών που βομβάρδιζαν και διαμέλιζαν τη Γιουγκοσλαβία και που κατέστρεφαν τη Λιβύη, ενώ δεν έκαναν καμία ενέργεια για να σταματήσουν την επέλαση του Αττίλα στην Κύπρο. Το ΝΑΤΟ που υποχρέωσε την Ελλάδα, όταν τόλμησε να προμηθευτεί πυραυλικά συστήματα S-300 από τη Ρωσία να τα αποθηκεύσει να σκουριάζουν για χάρη ενός αμυντικού σχεδιασμού που άφηνε τα ελληνικά νησιά χωρίς αμυντική θωράκιση απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα. Το ΝΑΤΟ που στην παρόμοια κρίση με την απόφαση της Τουρκίας για την αγορά συστημάτων S-400, την χαρακτήριζε μαύρη τρύπα που με τις πράξεις της δημιουργεί ρήγματα στη συμμαχία, σε μια ανοιχτή παραδοχή ότι ο μόνος τρόπος τα κράτη-μέλη να χαράσσουν εθνική στρατηγική και αμυντική πολιτική είναι η αναίρεση και αμφισβήτησή του. Το ΝΑΤΟ που στη Συνθήκη της Λισσαβόνας ακόμα, σαμποτάρισε κάθε ενέργεια πολιτικής ολοκλήρωσης της ΕΕ, προβάλλοντας σαν ο μόνος δυνατός στρατιωτικός μηχανισμός στην Ευρώπη και υποχρεώνοντας ολόκληρη την ΕΕ να στέκει απλό δεκανίκι της επικυριαρχίας των ΗΠΑ.
Αυτό βαπτίζουν αυτοδιάθεση οι κυρίαρχοι δυτικοί πολιτικοί ταγοί και τα φερέφωνά τους στα ΜΜΕ. Όχι το δικαίωμα των λαών να αποφασίζουν τη μοίρα τους και να παίρνουν την ευθύνη της στα χέρια τους, αλλά τη δέσμευση των κοινωνιών στην εξυπηρέτηση στενών ελιτίστικων συμφερόντων. Με μια συμπεριφορά που όχι μόνο καταπατάει τους υπάρχοντες κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, αλλά αρνείται ακόμα και το διάλογο και τη συνεργασία, προωθώντας την επιβολή και μετατρέποντας τους λαούς από εκφραστές κοινωνικής θέλησης και μοχλούς της ιστορίας, σε άμορφες μάζες και σύνολα ατομικοτήτων και τα κράτη από κοινωνικές οντότητες (με τα όποια ταξικά πρόσημα και ιστορικά χαρακτηριστικά τους) σε αδύναμες μονάδες που θα μπορούν να απομυζούν και να διαχειρίζονται για το συμφέρον των ιμπεριαλιστικών ελίτ.
ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΑΩΝ
Η αυτοδιάθεση των λαών είναι μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις, που μένει να κάνει η ανθρωπότητα, ακόμα και αν κρύβει δυσκολίες, αντιθέσεις, αλλά και ιστορικά πισωγυρίσματα. Αυτό μας διδάσκει και η πρώτη ανθρώπινη προσπάθεια σε αυτή την κατεύθυνση, η Σοβιετική Ένωση, που θριάμβευσε στον Β΄ΠΠ και η ελεύθερη ένωση των εθνών της ήταν ένας από τους κύριους λόγους αυτής της Νίκης για την οποία η παγκόσμια ιστορία της έχει ήδη χαρίσει το δάφνινο στεφάνι, όμως έφτασε στη σύγκρουση των λαών της μερικές δεκαετίες αργότερα και λόγω αυτού και στη διάλυσή της. Σαν κάθε τι πρωτόγνωρο, η ανθρωπότητα θα πρέπει να σμιλέψει από την αρχή τους κανόνες, τις αρχές και τους δρόμους που θα το πετύχει και θα το στεριώσει. Σίγουρα όμως η αυτοδιάθεση των λαών δεν μπορεί να κρύβει την επιθετική επιβολή του συμφέροντος και μάλιστα του συμφέροντος των πιο σκοτεινών ελίτ και άρα δεν μπορεί να περνάει μέσα από ιμπεριαλιστικούς θεσμούς, που εξ ορισμού έχουν αυτόν τον χαρακτήρα και μόνο υποδουλώνουν τους λαούς και ποδηγετούν την ελεύθερη έκφρασή τους, η ιστορία του ΝΑΤΟ το έχει αποδείξει αυτό με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο.
Είναι φανερό ότι η παρούσα κρίση δεν μπορεί να ξεπεραστεί, ούτε οι όποιες επόμενες ίσως και μεγαλύτερες να αποφευχθούν, αν η ανθρωπότητα δεν σταθεί μπροστά στη νέα πραγματικότητα και τις νέες ευθύνες της. Η άμεση διάλυση του ΝΑΤΟ, είναι το πρώτιστο καθήκον που μπαίνει επί τάπητος. Μαζί με το κλείσιμο όλων των ξένων βάσεων, με πρώτες τις αμερικανικές, όχι μόνο γιατί είναι οι συντριπτικά περισσότερες, αλλά γιατί κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί πλέον τους ιμπεριαλιστές «συμμάχους» μας, μετά τον τεράστιο ιστορικό εμπαιγμό, το ΝΑΤΟ να θέλει ακόμα να διευρύνεται 30 χρόνια μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Άμεση επιστροφή στη Συμφωνία για Έλεγχο των Πυρηνικών Όπλων, από την οποία έφυγαν πρώτα οι ΗΠΑ με απόφαση της διακυβέρνησης Τραμπ και επικύρωση της σημερινής διακυβέρνηση Μπάιντεν. Στο άμεσο μέλλον ένταξη του ελέγχου όλων των πυρηνικών όπλων σε διεθνή οργανισμό, μέχρι την πλήρη εξάλειψή τους. Σταμάτημα των μονομερών κυρώσεων, άμεσα-τώρα εκείνων που πλήττουν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα στην υγεία, την παιδεία, τη σίτιση και τη στέγαση των λαών. Καταδίκη και ασίγαστη πάλη κατά του φασισμού και των νεοναζιστικών του εκφράσεων.
Οι πολιτικές ηγεσίες και εκπροσωπήσεις παγκόσμια, μπαίνουν μπροστά σε νέα καθήκοντα. Είναι σίγουρο ότι παντού υπάρχουν δυνάμεις που μπορούν να ανταποκριθούν στο κάλεσμα των καιρών, μένει να αναδυθούν και να τολμήσουν. Στον κόσμο που προάγει την πραγματική αυτοδιάθεση και την πολυπολική ανάπτυξη, ο έλεγχος και η συμμετοχή των κοινωνιών είναι πιο ουσιαστικός και αναγκαίος απ’ ότι έχουμε γνωρίσει ποτέ μέχρι τώρα. Μέσα στην ταραγμένη μας εποχή ο θεσμός της Διπλωματίας των Λαών που έχει ήδη αναδειχθεί τα προηγούμενα χρόνια, είναι καιρός να αναβαθμιστεί με τη θεσμική κατοχύρωσή του και τη μετεξέλιξη των λαϊκών οργανώσεων αλληλεγγύης και προάσπισης της ειρήνης και της φιλίας των λαών, σε παγκόσμια δρώντες φορείς διάχυσης της διαφορετικότητας, ανταλλαγής των αντιλήψεων και γνωριμίας των πολιτισμών, σε φορείς πραγματικού διαλόγου για τα προβλήματα της ανθρωπότητας.