Η ιμπεριαλιστική πολιτική των κυρώσεων και των αποκλεισμών που υποστηρίζουν οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός αντιηγεμονικού και διαφοροποιημένου συστήματος διεθνών σχέσεων. Τέτοια είναι η περίπτωση των σχέσεων Κούβας-Ιράν, οι οποίες βρίσκονται σε άνοδο, ενισχυμένες από την πρόσφατη επίσκεψη του Κουβανού προέδρου Μιγκέλ Ντίας Κανέλ στο περσικό έθνος τον Δεκέμβριο του 2023.
Το Ιράν ως περιφερειακή δύναμη
Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι ένας ισχυρός περιφερειακός και διεθνής γεωπολιτικός παράγοντας. Η γεωγραφική της θέση σε μια περιοχή από την οποία διέρχεται το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, ο πληθυσμός των 88 εκατομμυρίων κατοίκων, ο φυσικός της πλούτος και η ραγδαία βιομηχανική του ανάπτυξη, στην οποία ξεχωρίζουν σημαντικές εξελίξεις στη στρατιωτική βιομηχανία, την τεχνολογία και τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, καθώς και η πρόσφατη ένταξή του στους BRICS, αποτελούν το κλειδί για την κατανόηση της βαρύτητάς της στην αναδυόμενη πολυπολική δομή.
Το Ιράν είναι επίσης βασικός παράγοντας στον άξονα αντίστασης στη Μέση Ανατολή. Η σταθερή του θέση και το σύστημα συμμαχιών του έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην αναχαίτιση των αποσταθεροποιητικών σχεδίων της Δύσης στην περιοχή, τα οποία εισήλθαν σε ένα νέο στάδιο στον 21ο αιώνα με την εισβολή του Μπους Τζούνιορ στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και συνεχίστηκαν με τον κύκλο της Αραβικής Άνοιξης, την εισβολή στη Λιβύη και το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στη Συρία. Αυτό το ιμπεριαλιστικό κρεσέντο συνοδεύτηκε από την ενίσχυση και την επιθετικότητα του Ισραήλ.
Απέναντι σε αυτή την ατζέντα, η ιρανική υποστήριξη υπήρξε το κλειδί για τη συνεχή ενίσχυση της Χεζμπολάχ στο Λίβανο, η οποία επέφερε μια αποφασιστική ήττα στο Ισραήλ το 2006. Η ιρανική υποστήριξη ματαίωσε επίσης τα σχέδια αποσταθεροποίησης στη Συρία, που μετά από μια δεκαετία και πλέον αιματηρού εμφυλίου πολέμου, επέστρεψε σε μια πορεία εθνικής ανασυγκρότησης.
Το Ιράν είναι επίσης ένθερμος υποστηρικτής της υπόθεσης του παλαιστινιακού λαού, τον οποίο έχει υποστηρίξει ανεπιφύλακτα και άνευ όρων. Το σύστημα συμμαχιών του περιλαμβάνει πολυάριθμα κινήματα στον αραβικό κόσμο, κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά σιιτικά. Ο άξονας της Αντίστασης που αρθρώνεται γύρω από το Ιράν είναι ένα αντιιμπεριαλιστικό μπλοκ αντίστασης, με παναραβικό όραμα και αντίθετο σε κάθε μορφή φονταμενταλισμού.
Στις χειρότερες στιγμές της κρίσης που προκλήθηκε από τις ανήθικες κυρώσεις κατά της Βενεζουέλας, η ιρανική υποστήριξη ήταν θεμελιώδης τόσο για να αποφευχθεί η πλήρης παράλυση της χώρας λόγω της έλλειψης καυσίμων, όσο και για να ανακτηθούν οι δυνατότητες εξόρυξης και διύλισης πετρελαίου.
"Κατά τη διάρκεια της παραμονής του Κουβανού προέδρου στο Ιράν, υπεγράφησαν έξι συμφωνίες συνεργασίας στους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας, της εξόρυξης και της ενέργειας, εκτός από μια συμφωνία μεταφοράς τεχνολογίας μεταξύ του Ινστιτούτου Pasteur του Ιράν και του Ινστιτούτου Finlay της Κούβας".
Ιράν και Κούβα
Και τα δύο έθνη έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό ότι είναι το αποτέλεσμα βαθιά αντιιμπεριαλιστικών επαναστατικών διαδικασιών. Τόσο ο Σάχης όσο και ο Μπατίστα ήταν εκπρόσωποι των αμερικανικών συμφερόντων στην υπηρεσία μιας ατζέντας λεηλασίας του εθνικού πλούτου. Και οι δύο διαδικασίες σηματοδοτούν έτσι την ανάκτηση της κυριαρχίας και του εθνικού πλούτου για τους λαούς τους.
Το καθεστώς τους ως αντι-ηγεμονικά επαναστατικά σχέδια διευκόλυνε μια διαρκή ατζέντα προσέγγισης. Ήδη κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, και οι δύο χώρες συνέβαλαν ενεργά στις κλινικές μελέτες των κουβανικών εμβολίων κατά της νόσου, και αργότερα επαληθεύτηκε μια τεχνολογική μεταφορά που κατέστησε δυνατή την έναρξη της παραγωγής των εμβολίων στο Ιράν, προς όφελος του πληθυσμού του.
Τον Μάιο του 2022 πραγματοποιήθηκε η 18η σύνοδος της διακυβερνητικής επιτροπής Κούβας-Ιράν, κατά τη διάρκεια της οποίας υπεγράφησαν πολυάριθμες συμφωνίες. Τον Ιούνιο του 2023, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Λατινική Αμερική, ο Πρόεδρος Ράισι πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αβάνα, την οποία ανταπέδωσε ο Πρόεδρος Ντίας-Κανέλ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του Κουβανού προέδρου στο Ιράν, υπεγράφησαν έξι συμφωνίες συνεργασίας στους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας, της εξόρυξης και της ενέργειας, καθώς και συμφωνία μεταφοράς τεχνολογίας μεταξύ του Ινστιτούτου Pasteur του Ιράν και του Ινστιτούτου Finlay της Κούβας.
Ιστορικά, οι δύο χώρες είχαν επίσης μια ατζέντα ευρείας συμφωνίας σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς, με το Ιράν να υποστηρίζει συστηματικά ψηφίσματα κατά του αποκλεισμού της Κούβας.
Συνεργασία Νότου-Νότου
Η προσέγγιση μεταξύ των δύο χωρών αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας επέκτασης των διεθνών τους σχέσεων ως το μόνο αποτελεσματικό τρόπο για την παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων και αποκλεισμών. Ενισχύει επίσης μια πολιτική προσέγγισης μεταξύ του άξονα της Αντίστασης στη Μέση Ανατολή και της επαναστατικής αριστεράς στη Λατινική Αμερική και σε άλλες περιοχές του κόσμου.
Πρόκειται για μια σαφή πρόκληση για την αυτοκρατορική γεωπολιτική, η οποία δεν έχει πλέον να αντιμετωπίσει μόνο την ισχυρή ανάδυση της Ρωσίας και της Κίνας στη διεθνή σκηνή, αλλά και ότι η συνεργασία νότου-νότου, την οποία ιστορικά υπερασπίζεται η Κούβα, ανοίγει την πόρτα σε νέες επιλογές ανάπτυξης και ανάκαμψης, για τις οποίες οι σχέσεις μεταξύ Βενεζουέλας, Κούβας και Ιράν αποτελούν εξαιρετικά παραδείγματα.
Επιτρέπει επίσης τη διαφοροποίηση των αγορών, την εισαγωγή των δικών μας τεχνολογικών επιτευγμάτων και τη δημιουργία δικτύων αμοιβαίας υποστήριξης, τα οποία είναι θεμελιώδη για την αντίσταση στη διεθνή οικονομική κρίση και στις κρίσεις που προκαλεί ο αποκλεισμός.
Είναι η απόδειξη, εν ολίγοις, ότι οι λαοί που είναι αποφασισμένοι να υπερασπιστούν την κυριαρχία τους, υφαίνουν ενεργά μια νέα τάξη και αρνούνται να υποκύψουν σε οποιαδήποτε εξωτερική απειλή, όσο ισχυρή και αν είναι η δύναμη που κρύβεται πίσω από αυτήν.