Η πρώτη ανεξάρτητη αφροαμερικάνικη δημοκρατία και δεύτερο ανεξάρτητο κράτος στο δυτικό ημισφαίριο (είχε προηγηθεί η Αμερικάνικη Επανάσταση του 1775-1783), γεννήθηκε το 1804 από την Επανάσταση των Σκλάβων της Αϊτής και την τελική συντριβή της δουλείας και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, με ηγέτη τον Ζαν-Ζακ Ντεσαλίν.
Η ανεξάρτητη Αϊτή υποστήριξε υλικά την αντι-αποικιοκρατική Επανάσταση του Σιμόν Μπολιβάρ στη Λατινική Αμερική, ενώ υπήρξε η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση στέλνοντας εθελοντές και υλική βοήθεια. Ωστόσο παρά τις ευχαριστίες μέσω Twitter της προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, δεν κλήθηκε στις εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, όταν ο ουρανός γέμισε με πολεμικά αεροπλάνα προς τιμήν των Ευρωπαίων και Αμερικάνων χασάπηδων των λαών.
Στη πρόσφατη «Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία» στις 9–10 Δεκεμβρίου, η «υψηλή γη» (όπως σημαίνει το όνομά της), ήταν ανάμεσα στις 82 χώρες που δεν προσκλήθηκαν από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Ινδός μαρξιστής και διευθυντής του Τριηπειρωτικού Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών ερμήνευσε την παραπάνω στάση, γράφοντας πως οι ιμπεριαλιστές δεν μπορούν να της συγχρωρήσουν «το θράσος να υπερασπιστεί την κυριαρχία της και η υπόσχεσή της να οικοδομήσει μια κοινωνία που δεν θα επικεντρώνεται στις ανάγκες των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Ο λαός της Αϊτής είπε όχι στη δουλεία όταν οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης βασίστηκαν στην ελεύθερη εργασία των σκλαβωμένων λαών της Καραϊβικής. Αυτή η πράξη ελευθερίας του λαού της Αϊτής ήταν ασυγχώρητη, και γι’ αυτόν τον λόγο η Αϊτή έπρεπε να τιμωρηθεί, ,με το δημοκρατικό της πείραμά να ασφυκτιά. Αν πετύχαινε, οι maroons (εξεγερμένοι σκλάβοι) της Αϊτής θα έδιναν ιδέες σε άλλους καταπιεσμένους και έτσι αυτό το παράδειγμα έπρεπε να σβήσει».
Η φτωχότερη χώρα του δυτικού ημισφαιρίου κλήθηκε μετά την απελευθέρωση της να πληρώσει «αποζημιώσεις» για τις «φυτείες» ανθρώπων των Ευρωπαίων αποικιοκρατών. Συνολικά, οι υπολογισμοί του παγκόσμιου κόστους της δουλείας κυμαίνονται από 777 τρισεκατομμύρια δολάρια για το διατλαντικό εμπόριο σκλάβων μέχρι 45 τρισεκατομμύρια δολάρια για τη βρετανική αποικιοκρατία στην Ινδία. Για να πιεστεί η επαναστατική κυβέρνηση να πληρώσει, επιβλήθηκε στην χώρα ναυτικός αποκλεισμός και δασμοί, ενώ από το 1915 μέχρι το 1934 βρέθηκε κάτω από την στρατιωτική μπότα των ΗΠΑ. Ενώ το επαναστατικό σύνταγμα προέβλεπε πως η ιδιοκτησία γης δεν θα επιτρεπόταν σε ξένους για λόγους εθνικής κυριαρχία, αποτελώντας εμπόδιο στην ιμπεριαλιστική ληστεία, η επιβολή της αμερικανικής κατοχής εθεσε τα θεμέλια για τη μελλοντική μετατροπή της «φτωχής και πλούσιας Αϊτής» σε «μπανανία» της ντόπιας ολιγαρχίας και των πολυεθνικών επιχειρήσεων
O Ζαν-Μπέρτραντ Αριστίντ, ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας το 1990 και υποστηρικτής της θεολογίας της απελευθέρωσης, εκπόνησε προγράμματα για την προώθηση του αλφαβητισμού μέσω επενδύσεων στην εκπαίδευση, τη βελτίωση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και την ανάδειξη των φτωχότερων στρωμάτων στην εθνική πολιτική, αρνούμενος τις νεοφιλελεύθερες συνταγές του ΔΝΤ. Η κυβέρνηση του ανατράπηκε από δύο διαφορετικά πραξικοπήματα που υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ. Τα αμερικανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν την Αϊτή μόλις το 2020, αφήνοντας την χώρα στην εξουσία της διεφθαρμένης ηγεσίας του Ζοβενέλ Μοΐζ, ο οποίος εξαπέλυσε αστυνομική και παραστρατιωτική καταστολή στις λαϊκές κινητοποιήσεις, που προκλήθηκαν αφού ο ίδιος αρνήθηκε να παραδώσει το αξίωμά του μετά τη λήξη της θητείας του. Η ανικανότητά του καταστείλει την εξέγερση του Αϊτινού λαού οδήγησε στη δολοφονία του, στην οποία φαίνεται να εμπλέκονται τμήματα της ντόπιας ολιγαρχίας σε συνεργασία Κολομβιανούς παραστρατιωτικούς που είχαν στο παρελθόν εκπαιδευθεί από το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Αϊτή μπήκε στο 2022 παλεύοντας με την έλλειψη πόσιμου νερού και με το κόστος ζωής να αυξάνεται. Παράλληλα, η πολιτική κρίση στη φτωχή χώρα της Καραϊβικής, την οποία όξυνε ακόμη περισσότερο η δολοφονία του προέδρου Ζοβενέλ Μοΐζ πριν από έξι μήνες, επιτείνει το τεράστιο πρόβλημα της έλλειψης ασφάλειας, με πρόσφατο παράδειγμα την δολοφονία 2 δημοσιογράφων από συμμορία που δρα σε ζώνη στην περιφέρεια της πρωτεύουσας της Αϊτής, του Πορτ-ο-Πρενς. Το λατινοαμερικάνικο δίκτυο Telesur συνόψισε τις 10 προκλήσεις της χώρας για το νέο έτος:
Διεξαγωγή εκλογών. Στους πέντε μήνες της θητείας του, ο νέοςπρωθυπουργός Άριελ Χένρυ απέτυχε να δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή εκλογών στο τέλος του 2022. Ως συνέπεια της δολοφονίας του προέδρου Ζοβενέλ Μοΐζ, η Αϊτή δεν έχει κυβέρνηση εκλεγμένη απευθείας από τον λαό. Επιπλέον, το Κοινοβούλιο έχει κλείσει εδώ και δύο χρόνια και η χώρα δεν διαθέτει πλήρως λειτουργικό δικαστικό σώμα.
Να εξιχνιαστεί η δολοφονία. Οι έρευνες για την υπόθεση της δολοφονίας του Μοΐζ έμειναν στάσιμες επειδή η ευθύνη αποδόθηκε μόνο σε έναν μισθοφόρο κομάντο. Υπάρχουν 44 συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων 12 αστυνομικοί, καθώς και 18 πρώην Κολομβιανοί στρατιώτες και 6 Αϊτινοί, μεταξύ των οποίων και ο Κριστιάν Σανόν, ο φερόμενος ως εγκέφαλος της επιχείρησης. Η χήρα του προέδρου, Μαρτίν Μαρί Ετιέν Τζόσεφ, λέει ότι οι υπεύθυνοι δεν έχουν ακόμη συλληφθεί.
Συνταγματικό δημοψήφισμα. Εκτός από τη διοργάνωση γενικών εκλογών, ο πρωθυπουργός Χένρυ πρέπει να δρομολογήσει σχέδια για την υιοθέτηση νέου Συντάγματος. Το σχέδιο προβλέπει την ενίσχυση του προεδρικού καθεστώτος, τη δημιουργία της θέσης του αντιπροέδρου και την κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού. Το προτεινόμενο νέο σύνταγμα διατηρεί τους ισχύοντες κανόνες για την επανεκλογή του προέδρου, οι οποίοι επιτρέπουν δύο μη διαδοχικές θητείες, διάρκειας πέντε ετών η καθεμία.
Έλεγχος της βίας στις πόλεις. Η Εθνική Αστυνομία δεν έχει την ικανότητα να καταστείλει τις ένοπλες εγκληματικές ομάδες που δρουν στη χώρα. Τα τελευταία χρόνια, οι συμμορίες αυτές έχουν οργανώσει αιματηρές συγκρούσεις για τον έλεγχο περιοχών του Πορτ-ο-Πρενς, όπου χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους τον Ιούνιο. Οι ομάδες αυτές αυτοχρηματοδοτούνται μέσω απαγωγών. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, το Κέντρο Έρευνας και Ανάλυσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (CARDH) κατέγραψε 949 απαγωγές, 55 από τις οποίες αφορούσαν αλλοδαπούς από πέντε χώρες.
Βελτίωση συνθηκών των εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων. Χιλιάδες Αϊτινοί ζουν σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς αφού εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους λόγω του σεισμού της 14ης Αυγούστου, των συγκρούσεων που σχετίζονται με συμμορίες στο Πορτ-ο-Πρενς και των πυρκαγιών του Ιουνίου στις γειτονιές Μαρτισάντ και Μπας Ντελμάς.
